42. rocznica stanu wojennego

42 lata temu, 13 grudnia 1981 r., w Polsce został wprowadzony stan wojenny. Władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON). Działacze NSZZ „Solidarność” z Lechem Wałęsą na czele zostali internowani, zawieszone zostały prawa i swobody obywatelskie. Wprowadzenie stanu wojennego miało na celu zdławienie opozycji demokratycznej i obronę komunistycznego reżimu w PRL.

Władze jeszcze 12 grudnia 1981 r. przed północą rozpoczęły zatrzymywanie działaczy opozycji demokratycznej i NSZZ „Solidarność”. W niedzielę, 13 grudnia, Polskie Radio i Telewizja Polska emitowały od rana wystąpienie generała Wojciecha Jaruzelskiego, a na ulicach pojawiły się wojsko, milicja i czołgi. W ciągu kilku dni w 49 ośrodkach internowania umieszczono prawie 5 tys. osób; łącznie internowano 10 tys. osób.

Już 14 grudnia niezależnie od siebie w proteście wobec wprowadzenia stanu wojennego rozpoczęły się strajki okupacyjne w wielu dużych zakładach przemysłowych i kopalniach. 16 grudnia, w trakcie tragicznej pacyfikacji kopalni „Wujek”, funkcjonariusze ZOMO zastrzelili 9 górników.

Na podstawie dekretu o stanie wojennym, wydanego przez WRON, wprowadzono tryb doraźny w sądach, zakazano strajków, demonstracji, milicja i wojsko mogły każdego legitymować i przeszukiwać. Wprowadzono godzinę milicyjną, a na wyjazdy poza miejsce zamieszkania potrzebna była przepustka. Korespondencja podlegała oficjalnej cenzurze, wyłączono telefony. Większość najważniejszych instytucji i zakładów pracy została zmilitaryzowana i była kierowana przez ponad 8 tys. komisarzy wojskowych.

Stan wojenny zawieszono 31 grudnia 1982 r., a zniesiono 22 lipca 1983 r.

Nie jest znana dokładna liczba ofiar, które w wyniku wprowadzenia stanu wojennego poniosły śmierć. Szacuje się, że zginęło od kilkudziesięciu do ponad 100 osób. Nieznana jest również liczba tych, którzy stracili w tym okresie zdrowie na skutek prześladowań, bicia w trakcie śledztwa czy podczas demonstracji ulicznych.

W 2002 r. 13 grudnia został ustanowiony Dniem Pamięci Ofiar Stanu Wojennego.