Kiedy się wypełniły dni
i przyszło zginąć latem,
prosto do nieba czwórkami szli
żołnierze z Westerplatte…
1 września 1939 roku, czyli 80 lat temu wybuchła II wojna światowa, największa wojna, której teatr działań objął prawie cały świat. W wojnie uczestniczyło 1,7 mld ludzi, w tym 110 mln ludzi z bronią. Według różnych szacunków zginęło w niej od 50 do 78 milionów ludzi. Duża część działań w wojnie obronnej Polski toczyła się na terenie naszej Gminy. To w Ruszkach, 16 września miała miejsce słynna bitwa, w której płk Ludwik Głowacki zmusił do odwrotu zagon 35 pułku czołgów 4 Dywizji Pancernej z desantem pułku SS-Leibstandarte „Adolf Hitler”. W Juliopolu znajduje się jeden z największych w Polsce cmentarzy żołnierzy polskich poległych w czasie II wojny światowej. W wydzielonej kwaterze, spoczywa około 2,2 tys. walczących w bitwie nad Bzurą. Inne źródła podają, że może tu być pochowanych nawet ponad 3,7 tys. żołnierzy polskich armii „Poznań” i „Pomorze”. Spośród poległych zidentyfikowano zaledwie 237 walczących. Podczas działań Bitwy nad Bzurą, 1939 r. Młodzieszyn znalazł się w rejonie bitwy oraz na trasie przemarszu WP do przepraw przez Bzurę. W dniach 16–18 września miejscowość była silnie bombardowana i ostrzeliwana przez niemieckie lotnictwo i artylerię. Ważnym miejscem pamięci narodowej w Młodzieszynie jest również dzwonnica przy kościele – w czasie II wojny światowej pełniąca rolę więzienia, w którym przetrzymywano i mordowano mieszkańców z terenu gminy. Mistrzewice, to ważny punkt strategiczny w walkach o Brochów we wrześniu ’39. Jego utrzymanie przez 7 Pułk Strzelców Konnych Wielkopolskich miało zapewnić bezpieczną przeprawę dla dywizji armii „Poznań” i „Pomorze”. W kwaterze wydzielonej na cmentarzu spoczywają m.in. mjr Kazimierz Dorożyński – dowódca I batalionu 18 pułku piechoty oraz mjr Stanisław Molenda – dowódca II batalionu 37 pułku piechoty. Nekropolia kryje 120 poległych w Bitwie nad Bzurą. W Witkowicach, w rejonie historycznej przeprawy wojsk polskich przez Bzurę, odnajdujemy pamiątkowy obelisk oraz most im. gen. Tadeusza Kutrzeby. Miejscowość jest „świadkiem” m.in. boju z Niemcami, w czasie którego ppor. Łukasz Ciepliński zniszczył osiem czołgów wroga. To wydarzenie upamiętnia tablica. W Kamionie, podczas rozpoznawania możliwości przeprawy przez Bzurę, odłamkiem pocisku artyleryjskiego poważnie raniono gen. Franciszka Seweryna Włada – dowódcę 14 Dywizji Piechoty. Swój ostatni rozkaz wydał 17 września 1939 r. Następnego dnia już nie żył. W Rokicinie, do ostatniego marszu szturmowego ku przeprawie przez Bzurę i do Puszczy Kampinoskiej formował rozbite oddziały generał Stanisław Grzmot-Skotnicki. Na skraju lasu znajduje się nekropolia, wyremontowana siłami wolontariuszy z Muzealnej Grupy Historycznej im. II batalionu 18 pułku piechoty. Wśród kwater można obejrzeć metalowy krzyż z tabliczkami w kształcie nieśmiertelników, które upamiętniają walczących w kampanii wrześniowej ’39. Cmentarz wojenny pośród lasu kryje ciała około 300 poległych żołnierzy. Budy Stare i okoliczne lasy były „świadkami” wielu dramatycznych chwil – lotnictwo niemieckie silnie ostrzeliwało i bombardowało te tereny. Tutaj koncentrowały się oddziały polskich armii „Poznań” i „Pomorze” w drodze na przeprawy przez Bzurę w rejonie Mistrzewice–Witkowice–Kamion. Hołd bohaterom możemy dziś oddać na cmentarzu założonym na planie kwadratu, na skraju wsi przy drodze prowadzącej z Młodzieszyna do Iłowa. Cmentarz w Leontynowie, kryje szczątki około 300 żołnierzy poległych w walce w tym rejonie, skłania do zadumy. Nekropolię otaczają wydmy i wzniesienia, wokół jest też dużo zieleni – rośnie tu gęsty las, w którym żyje wiele gatunków dzikich zwierząt. Okoliczne wzgórza „widziały” ostatni bój żołnierzy polskich, których atakowały zmotoryzowane oddziały piechoty niemieckiej przy wsparciu czołgów i artylerii. Zidentyfikowano zaledwie siedmiu poległych. Wśród nich są: kpr. Edward Ciupa, strz. Henryk Kazińszczyk, strz. Kienemejer, kpt. Karol Kleczeński, strz. Antoni Rusin, strz. Feliks Sakowski, strz. Czesław Sałata.
Dla upamiętnienia bohaterów Bitwy nad Bzurą, szkoły podstawowe w naszej Gminie przyjęły za patronów imiona wielkich dowódców kampanii wrześniowej: SP w Młodzieszynie – gen. Stanisława Grzmota-Skotnickiego, SP w Kamionie – gen. bryg. Franciszka Włada, SP w Janowie – płk Ludwika Głowackiego.